Stel je voor ...

Je staat aan het hoofd van een bedrijf dat hoogwaardige houten schaakspellen produceert. Op een dag realiseer je je dat je steeds minder bestellingen ontvangt. Na wat onderzoek ontdek je dat dit komt doordat een Indisch bedrijf schaakspellen verkoopt die zo goed als gelijk zijn aan de jouwe, maar slechts de helft kosten. Je komt er ook achter dat het Indisch bedrijf dit kan doen omdat het al jarenlang subsidies ontvangt van de Indische regering.

Je ziet niet in hoe je je product goedkoper zou kunnen verkopen en je bedrijf toch levensvatbaar kan houden. Je raadpleegt je bedrijfsjurist om te zien of er iets aan deze oneerlijke concurrentie kan worden gedaan. Zij informeert je dat er geen onmiddellijke instrumenten voorhanden zijn, maar dat dit zal veranderen in 2023.

Even verduidelijken.

EU-lidstaten kunnen ondernemingen enkel in bepaalde omstandigheden en onder specifieke voorwaarden staatssteun verlenen. Voor landen buiten de EU gelden zo’n beperkingen niet noodzakelijk. Zij zijn vrij om bedrijven te steunen zoals zij dat willen, in overeenstemming met hun nationale wetgeving en eventuele internationale verplichtingen. Dit kan het level playing field binnen de interne markt ondermijnen en heeft de EU-instellingen ertoe aangezet om deze buitenlandse subsidies aan te pakken.

In juni van dit jaar hebben de Raad en het Parlement overeenstemming bereikt over een verordening betreffende buitenlandse subsidies die de interne markt verstoren, die naar verwachting later dit jaar zal worden aangenomen.

Maar wat is een “buitenlandse subsidie”? De criteria voor een “buitenlandse subsidie” zijn vrijwel identiek aan deze voor staatssteun onder het EU-recht. Het betreft elke directe of indirecte financiële bijdrage van een derde land die een voordeel verleent aan een onderneming die actief is op de interne markt. De term “financiële bijdrage” wordt ruim geïnterpreteerd en omvat ook het afzien van inkomsten en de levering van goederen of diensten tegen voorwaarden die niet overeenstemmen met de normale marktvoorwaarden. De ontwerpverordening bevat wel een de minimis-regel. Er geldt een vermoeden dat een subsidie van minder dan 4 miljoen euro over 3 jaar de interne markt niet verstoort.

De ontwerpverordening verleent de Commissie onderzoeksbevoegdheden, waaronder verzoeken om inlichtingen en inspecties, op grond waarvan zij kan onderzoeken of er sprake is van buitenlandse subsidies. Als de Commissie vaststelt dat buitenlandse subsidies de interne markt verstoren, kan zij de betrokken ondernemingen verregaande verbintenissen en voorlopige en corrigerende maatregelen opleggen om deze verstoring te verhelpen. In ons voorbeeld zou dit kunnen betekenen dat de Indische onderneming die actief is op de interne markt wordt verplicht haar aanwezigheid te verminderen, onder meer door haar commerciële activiteiten tijdelijk te beperken.

De ontwerpverordening legt ook nieuwe verplichtingen op aan ondernemingen en overheidsinstanties.

De eerste nieuwigheid betreft de concentratiecontrole. Ondernemingen die buitenlandse subsidies hebben ontvangen en bij een concentratie betrokken zijn, zouden de concentratie bij de Commissie moeten aanmelden wanneer zij specifieke omzetdrempels behalen en het totaal van de bij de transactie betrokken buitenlandse subsidies meer dan 50 miljoen euro bedraagt in de afgelopen 3 boekjaren. De Commissie zou de concentratie kunnen verbieden indien zij na een diepgaand onderzoek vaststelt dat de buitenlandse subsidies de interne markt verstoren.

De tweede nieuwigheid betreft overheidsopdrachten. Ondernemingen die buitenlandse subsidies hebben ontvangen en deelnemen aan een overheidsopdracht met een waarde van 250 miljoen euro of meer, zouden de aanbestedende dienst in kennis moeten stellen van buitenlandse subsidies van meer dan 4 miljoen euro in de afgelopen 3 boekjaren. De aanbestedende dienst zou deze kennisgeving doorsturen aan de Commissie, die na een diepgaand onderzoek een besluit zou kunnen aannemen waarin zij verbiedt om de opdracht aan de betrokken onderneming te gunnen, tenzij deze toezeggingen doet om de door de buitenlandse subsidies veroorzaakte marktverstoring op te heffen.

De ontwerpverordening zou de Commissie ook in staat stellen geldboeten en dwangsommen op te leggen wanneer ondernemingen weigeren informatie te verstrekken, alsook wanneer zij onjuiste, misleidende of onvolledige informatie verstrekken of geen gevolg geven aan een besluit waarbij voorlopige maatregelen, corrigerende maatregelen of verbintenissen worden gelast. 

De verordening zou van toepassing zijn op buitenlandse subsidies die in de 5 jaar vóór de inwerkingtreding ervan zijn verleend.

Dit ambitieuze wetgevingsinitiatief van de EU zal naar verwachting medio 2023 in werking treden. Het komt kort na Verordening 2019/452 tot vaststelling van een kader voor de screening van buitenlandse directe investeringen in de EU en illustreert opnieuw het voornemen van de Commissie om de interne markt beter te beschermen tegen marktverstoring van buitenaf.

Concreet.

• De verordening buitenlandse subsidies die de interne markt verstoren zal nieuwe verplichtingen opleggen aan zowel ondernemingen als overheidsinstanties.
• De nieuwe onderzoeks- en aanmeldingsinstrumenten zijn duidelijk geïnspireerd op de bestaande regels inzake staatssteun en concentratiecontrole.
• Na de inwerkingtreding van de verordening zal de Commissie een concentratie eveneens kunnen verbieden op grond van het bestaan van buitenlandse subsidies die de interne markt verstoren.

Meer weten?

• Je kan de ontwerpverordening hier raadplegen (enkel beschikbaar in het Engels).
• Een ontwerp van uitvoeringsverordening zal in december worden gepubliceerd voor publieke consultatie.